کاشت و تکثیر کیوی

برای مطالعه ی مقاله ی مربوط به کاشت و تکثیر کیوی و احداث تاکستان کیوی فروت، از فایل زیر استفاده بفرمائید.

https://guilankiwi.ir/fileupload/14361890_2-XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX.pdf

 __________________________________________________________________________________________________________________________

 

براي احداث تاکستان‌ كيوي‌فروت، همانند ساير درختان ميوه، مطالعات اوليه از نظرعوامل اقتصادي، شرايط اقليمي، خاك، باد، دماهاي تابستان و زمستان، توپوگرافي و شيب زمين، عمق خاك و زهكشي، و مهمتر از همه قابل دسترس بودن آب كافي و با كيفيت ضروري است تا سرمايه‌اي اوليه زيادي كه براي احداث و نگه‌داري تاکستان‌ استفاده مي‌شود با شكست مواجه نگردد.

انتخاب زمين

pH مناسب براي كيوي‌فروت رقم‌‌هايوارد بين 5/5 و 6 است. خاك مورد پسند اين ميوه، عميق (يك متر) و كاملا" سبك شني است كه داراي قابليت نفوذ طبيعي آب بوده و احتياج به زهكشي نداشته باشد. آزمايشات پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری نشان داده است که بهترين نوع خاك براي رشد آن خاك‌‌هاي شني هوموس‌دار با زهكشي خوب است. خاك‌هاي سنگين باعث كاهش رشد و گاهي مرگ سريع كيوي‌فروت مي‌شود. از طرفي، خاك‌هاي خيلي سبك به‌علت اينكه خيلي زود خشك مي‌شوند مطلوب نيستند. تحقيقات در نيوزلند نشان داده است كه اگر ريشه‌ها براي 3 روز يا بيشتر غرقاب شوند سيستم ريشه و رشد گياهان به‌شدت آسيب مي بينند.

احداث بادشكن

 وزش باد در بهار باعث مي‌شود جوانه‌ها آسيب ديده و گل‌ها ريزش كند. باد باعث شکستن شاخه‌هاي بلند، ريزش ميوه و همچنین سايش ميوه‌ها وكاهش ارزش اقتصادي آنها مي‌شود. وزش باد‌هاي گرم باعث افزايش ميزان تبخير آب، از برگ‌هاي كيوي‌فروت مي‌گردد، بنابراین بادشکن‌ها از تبخیر آب هم جلوگیری کرده و مصرف آب را کاهش می‌دهند. بادشکن‌ها از طریق کاهش باد و افزایش دما در فصل گل‌دهی فعالیت زنبورها را افزایش داده و باعث گرده‌افشانی بهتر گل‌ها می‌شوند.

 

احداث بادشکن مصنوعی (سمت راست) و طبیعی (سمت چپ) برای کاهش سرعت باد در تاکستان‌های کیوی‌فروت.

برای احداث باد شكن طبیعی بايستي 2 – 3 سال قبل از كاشت نهال‌هاي كيوي‌فروت، مي‌توان از درختان بيد، سرو، اكاليپتوس، كاج، صنوبر و توسكا استفاده كرد. بهترين نوع درخت براي ايجاد بادشكن در شمال كشور سرو زربين يا افشان است كه بايستي به فواصل 3 متر در دو رديف كاشته شود. فاصله آن با نهال‌هاي كيوي‌فروت بايد حداقل 7 متر باشد و زمان گلدهي آنها با كيوي‌فروت هم‌زمان نباشد.

سیستم‌های کاشت

كيوي‌فروت به‌صورت تاک رونده است و نمي‌تواند خود را نگه دارد. براي نگه داشتن آن يك داربست محكم و دائمي نياز است و قبل از كاشت نهال‌‌ها در محل خود نصب مي‌گردد. سيستم کاشت کیوی‌فروت عبارتند از : تی‌بار، تی‌بار تغییر یافته، آلاچیق (پرگولا) است. هر كدام از اين سيستم‌‌ها داراي مزايا و معايبي است، اما سيستم تی‌بار نسبت به سيستم‌های ديگر داراي مزاياي بيشتري است و در كشورمان بيشتر از اين روش استفاده مي‌شود که در زیر توضیح داده می‌شود.

جنس پايه‌هاي مورد استفاده براي نصب داربست مي‌تواند بتوني، آهني و چوبي باشد. با توجه به شرايط آب هوايي شمال بهتر است از پايه‌هاي بتوني يا از پايه‌هاي آهني گالوانيزه استفاده شود.

در اين سيستم پايه‌ها (بتوني يا آهني) به‌صورت T بوده و ارتفاع پايه‌ها بايد بيش از 5/2 باشد تا پس از قرار دادن 70 سانتي متري پايه در خاك و بتن ريختن پاي آن، حداقل 180 سانتي‌متر ارتفاع تي بارها باشد. طول ديرك افقي 2 متر بوده به‌طوري‌كه طول هر بازو 1 متر خواهد بود.

در اين سيستم، پايه‌ها در يك رديف به فاصله 3 تا4متر از همديگر نصب مي‌شود. و فاصله بين پايه‌هاي رديف ديگر بسته به فاصله کاشت بین ردیف‌ها 4 تا 6 متر است. اگر جنس پايه بتوني باشد بايد مقطع آن مربع و به ابعاد 10 سانتي‌متر باشد. براي افزايش استحكام پايه‌ها چند سري ميلگرد در داخل آن قرار داده مي‌شود. در صورتي كه جنس آن از فلز باشد بايد از آهن گالوانيزه و به قطر 4 تا 5 سانتي‌متر انتخاب شود. سیم‌های مورد استفاده در تاکستان‌های کیوی‌فروت بسیار محکم و از نوع ضد زنگ و نمره 3 می‌باشد.

مشخصات دیرک‌ها در سيستم تربيتي به روش داربست ستوني

 

آماده سازي زمين

مخلوط كود دامي پوسيده و ماسه بادي به نسبت مساوي عالي‌ترين نتيجه رشد را در پرورش اين ميوه در شمال ايران داشته و به اين نتيجه رسيده است كه اين ميوه در زمين‌هاي ماسه‌اي همراه با كود دامي پوسيده از بهترين رشد و محصول برخوردار است. محل‌هايي که براي کشت نهال كيوي‌فروت در نظر گرفته مي‌شود بهتر است اين خاك آماده (مخلوط ماسه و كود دامي پوسيده) به شكل گنبدي و به ارتفاع 30 سانتي متري بالا آورده شود. در زمين‌هايي كه آب سطحي در‌رو ندارد بايد با ايجاد زهكش‌‌هاي مناسب در جهت شيب زمين اين آب مازاد را از دسترس ريشه خارج ساخت.

کاشت نهال کیوی‌فروت روی کپه‌.

 

انتخاب نهال

 کیوی‌فروت دو پایه بوده و گیاهان نر و ماده جداگانه‌ای دارد. گیاهان باید از خزانه‌های معتبر خریداری شده و آفات و بیماری‌ نهال قبل از خرید بررسی شود. نهال‌هايي كه براي كشت انتخاب مي‌شوند بايد داراي ساقه راست و كشيده، قوي و پر ريشه و اندازه مناسب باشند. نهال‌ها اغلب يك تا دو ساله و در داخل گلدان يا كيسه‌هاي پلاستيكي نگه‌داري مي‌شود.

كاشت نهال

 نهال‌‌های کیوی‌فروت را مي‌توان در هر موقع از سال كاشت اما در شرايط اقليمي شمال ايران از 15 آذرماه تا 15 اسفند قابل اجرا است. در مناطق سردسير كه احتمال يخبندان بهاره مي رود بايد كاشت را به تعويق انداخت كه‌اين امر احتمال يخ‌زدگي را كمتر مي‌كند. کیوی‌فروت با توجه به نوع رقم و سیستم کاشت در فواصل 4×3 و4×4 و 5×4 و 5×5 و 4×6 کاشته می‌شود که پس از بالغ شدن تاک‌ها می‌توان با هرس مناسب زمستانه و تابستانه رشد آن‌ها را کنترل کرد.

جهت کاشت نهال بایستی کپه‌‌هایی به عرض 2 متر و ارتفاع حدود 1 متر ‌ایجاد نمود. به دلیل بارندگی زیاد در شمال به دلیل جلوگیری از جمع شدن آب بهتر است از کندن چاله در مکان کاشت نهال (زیر کپه‌‌ها) جلوگیری شود.

وجود پايه‌هاي نر در مجاورت پايه‌هاي ماده براي عمل گرده‌افشاني گل‌ها ضروري است براساس رقم  مورد کشت شده و سیستم تربیتی، نسبت تاک‌های نر به ماده متفاوت است. در هایوارد به طور سنتی، تاک‌های ماده و نر با نسبت 6-8 :1  کاشته می‌شوند به شرط آن‌كه گل‌هاي نر و ماده هم‌زمان شكوفه دهد.

 

الگوی کاشت پایه‌های ماده       پایه‌های نر      در تاکستان‌‌ها با نسبت ماده به نر 1:8

 

امروزه از الگوهای مختلف کاشت استفاده می‌شود، مانند نوارهای باریک از گیاهان نر، که نرها حدود 10 درصد از فضای باغ را اشغال می‌کنند. در رقم Hort16A نسبت تاک‌های ماده به نر 5-6: 1 است، اگرچه برخی باغداران در نیوزیلند از نرها به صورت "نواری" با نسبت ماده  به نر      2-1:1 استفاده می‌کنند، گیاهان نر بین پنج تا شش فاصله در ردیف‌های باریک قرار می‌گیرند.

تکثیر کیوی‌فروت

ازدیاد کیوی‌فروت به روش جنسی از طریق کشت بذر و به روش غیرجنسی از طریق قلمه، پیوند شاخه و ریزازدیادی انجام می‌شود. پیوند جوانه و شاخه نیاز به پرورش پایه‌های دانهال دارد که زمان‌بر بوده و نیاز به مهارت دارد. عملیات پرورش پایه‌های دانهال معمول بوده و درصد جوانه‌زنی تا 94 درصد گزارش شده است.

تهیه بذر

جهت تهیه بذر از میوه کیوی‌فروت، لازم است میوه‌های رسیده، میزان قند آن کامل، سالم و نرم شده باشند. بذور پايه‌هاي كيوي‌فروت از ميوه‌هاي رسيده در آذر ماه برداشت مي‌شود. گزارشاهایی مبنی بر ارجحیت استفاده از بذر رقم برونو وجود دارد.

کشت بذر

بذور آماده‌سازي شده مي‌تواند در خزانه، سيني‌هاي كشت يا به‌طور مستقيم در گلدان كشت شود. خزانه کشت و پروش دانهال کیوی‌فروت بایستی در زیر سایبان‌، با آبیاری قابل‌دسترس باشد. هر مخلوط استريل و با زهكشي خوب در جوانه‌زنی و رشد دانهال‌ها مؤثر است. علاوه‌بر نوع بستر، پاگرمایی بستر نیز بر درصد جوانه‌زنی بذور کیوی‌فروت تأثیر دارد. خاک باید لومی شنی، غنی از مواد آلی، زهکشی مناسب با اسیدیته خنثی با نسبتاً اسیدی باشد. کشت بذر می‌تواند به صورت ردیفی یا دست‌پاش انجام شود. بذور در عمق 3 ميلي‌متر كشت و آبياري مي‌شوند. آبدهي بيش از حد كه سبب بيماري‌هاي قارچي و مرگ گياه‌چه مي‌شود، مي‌تواند با مديريت آبياري كنترل شود. بذور در دماي 21 درجه سلسیوس در 14-10 روز جوانه مي‌زنند. بذور در هر زمان از سال مي‌توانند به‌طور موفقيت‌آميز جوانه بزنند. برای جوانه‌زنی و رشد اولیه سریع و تسریع در رسیدن دانهال‌ها به مرحله پیوندزنی باید از پوشش‌های پلاستیکی گلخانه‌ای استفاده شود. به‌طوریکه با کشت بذور در آذر- دی ماه، دانهال‌ها بتوانند در اواخر خرداد- اوایل تیرماه به مرحله پیوندزنی برسند. دماي گلخانه بايستي بين 16 و 27 درجه سلسیوس حفظ شود. دانهال‌ها‌ با 5-3 برگ حقیقی نمو یافته می‌توانند جابجا شوند.

مدیریت دانهال‌ها

پس از کشت بذر، مدیریت دانهال‌ها، بخصوص از نظر آبیاری و سایه‌دهی، مرحله کلیدی برای جوانه‌زنی و رشد خوب دانهال‌ها است. وجین علف‌های هرز و سرزنی برای تضمین رشد سریع و عمودی دانهال‌ها برای رسیدن به مرحله پیوند در همان سال از کارهای مهم خزانه است.

معمولاً بر روي هر دانهال 2 تا 3 ساقه تا ارتفاع 40سانتي‌متري حفظ مي‌شود. در نهايت شاخه‌اي كه رشد بيشتري داشته باشد اجازه رشد خواهد يافت. فقط يكي از شاخه‌ها پيوند زده مي‌شود و بقيه شاخه(ها) جهت كنترل رشد قطري گياه و انتقال شيره آوندهاي چوبي و جلوگيري از اشك زياد در موقع پيوند استفاده مي‌شود.

 

خزانه تجاری دانهال‌های کیوی‌فروت، راست: دانهال در گلدان، چپ: دانهال‌ها در زمین

 

ازدیاد از پيوند شاخه

پیوند شاخه یک روش تجاری تولید گیاهان كيوي‌فروت با حفظ خصوصیات ژنیتکی یک رقم است. پیوند شاخه به راحتي در کیوی‌فروت انجام مي‌شود. پيوند شاخه به‌صورت پیوند اسكنه، پیوند زبانه‌اي، پیوند جانبی با یک جوانه مي‌تواند انجام شود. پیوند جوانه فقط در فصل رشد می‌تواند انجام شود اما روش‌های دیگر تقریباً در تمام سال قابل انجام هستند.

انتخاب پیوندک: چوب پيوند در زمستان از تاك‌‌هاي قوي پربار انتخاب مي‌شود. آن‌ها از شاخه‌هاي بالغ فصل رشد قبل انتخاب مي‌شوند. شاخه‌هاي با قطر 6/0 تا 5/1سانتي‌متر انتخاب و آن‌ها را به اندازه‌هاي 35 تا 40 سانتي متري تقسيم می‌کنند. با بسته‌بندي آن‌ها در مواد مرطوب مانند پيت خزه، از خشك شدن آن‌ها جلوگيري کرده و تا زمان پيوند (بهمن ماه) در جاي خنك (1-0 درجه سلسیوس) نگه‌داري می‌شوند.

انتخاب پایه: دانهال‌های حاصل از بذر گونه‌های A. chinensis  و   A. deliciosaبه‌طور طبیعی به‌عنوان پایه استفاده می‌شوند و دانهال‌های حاصل از   A. deliciosa به علت رشد زیاد و سازگاری خوب بهتر هستند.. برای مناطقی که زمستان‌‌های سرد داشته باشند تاک‌‌های حاصل از قلمه ریشه‌دار شده نسبت به پیوندی ارجحیت دارند. در شمال کشور معمولاً از بذر رقم برونو به عنوان پایه جهت پیوند‌زنی رقم هایوارد استفاده می‌شود.

مدیریت خزانه، بقا و کیفیت گیاهان پیوندی را تعیین خواهد کرد. بایستی به آبیاری، تغذیه، سرزنی پایه‌ها، حذف نرک‌ها، کوتاه کردن گیاهان پیوندی و استفاده از قیم مناسب توجه شود.

 

خزانه برای تولید تجاری گیاهان پیوندی کیوی‌فروت در کیسه‌های پلاستیکی

 

ازدیاد از طريق قلمه

تکثیر قلمه‌ای آسانترین و عملی‌ترین روش تولید کلون‌های کیوی‌فروت است. انواع مختلف قلمه مورد استفاده در کیوی‌فروت شامل قلمه خشبي، قلمه نيمه‌خشبي، قلمه چوب‌نرم و قلمه ریشه می‌باشد.  میزان موفقيت و ريشه‌دهي در روش‌های مختلف قلمه متفاوت است.

قلمه‌هاي خشبي:  قلمه‌هاي خشبي  با قطر 1-5/0 سانتي‌متر با ميانگره‌هاي نسبتاً كوتاه و با طول 30- 15 سانتي‌متر ايده‌ال هستند. قلمه‌هاي خشبي در طي دوره خواب (دي و بهمن) از رشد تابستان سال قبل تهيه مي‌شوند. شاخه‌هاي در حال استراحت خوب بالغ شده‌اي براي قلمه استفاده مي‌شوند كه از وسط شاخه بوده و حداقل 3 جوانه سالم و بزرگ داشته باشند. نوك شاخه‌ها بايستي به‌علت ريشه‌زايي كمتر حذف شوند. قسمت‌هاي وسط و ته شاخه براي قلمه‌ايده ال است. شاخه‌هاي داراي تعداد زيادي اسپور، نبايستي انتخاب شوند. در تهیه قلمه‌های کیوی‌فروت محل قطع قلمه‌ها باید از قسمت انتهایی جوانه‌ها باشد. قلمه‌ها باید حداقل دارای سه گره باشند. قلمه‌ها با محلول ريشه‌زايي IBA (5000 قسمت در ميليون) به مدت 10 ثانيه تيمار مي‌شوند. براي جلوگيري از خشك شدن قلمه‌ها، و ريشه‌دهي بهتر، قسمت بالاي قلمه‌ها با چسب پيوند يا واكس پوشانده مي‌شود. در محيط آزاد، محيط كشت ريشه‌دهي مخلوطي از كود دامي پوسيده، ماسه، و كمپوست برگ؛ خاك به نسبت مساوي 1:1:1:1 بالاترين ريشه دهي را موجب مي‌شود. قلمه‌ها بايستي در سايه باشند، و به‌طور مكرر آبياري شوند.

 

روش تهیه قلمه خشبی کیوی‌فروت

 

قلمه‌هاي نيمه‌خشبي: قلمه‌هاي نيمه‌خشبي با 3 جوانه و قطر 1-5/0 سانتي‌متر از قسمت‌هاي وسط شاخه رشد فصل جاري در تيرماه تهيه مي‌شوند. در قسمت پايين يك طرف قلمه درست زير جوانه يك برش طولي یک سانتي‌متري براي تحريك ريشه‌زايي ايجاد مي‌شود. برگ جوانه پايين حذف شده و سطح برگ‌هاي باقيمانده با حفظ شكل به 50-20 درصدكاهش مي‌يابد. قلمه‌ها براي ريشه‌زايي در ماسه قرار مي‌گيرند. سيستم ميست به‌طور متناوب با فاصله زماني 10 دقيقه فعال مي‌شود. با اين روش 75-70 درصد قلمه‌ها ريشه مي‌دهند.

 

 

کاشت و تکثیر کیوی - بروشور خوشه کیوی-صفحه 1ول

 

 

 

کاشت و تکثیر کیوی - بروشور خوشه کیوی-صفحه دوم